بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ (1)مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ (2)وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ (3)وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ (4) وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ (5)
Shqipërimi:
Me emrin e Allahut, Mëshiruesit të Gjithëmëshirshmit, Mëshirëplotit
- Thuaj: “Kërkoj mbështetje te Zoti i agimit,
- që të më mbrojë nga sherri i gjithçkaje që Ai ka krijuar
- dhe nga sherri i natës, kur kaplon terri
- dhe nga sherri i falltarëve, që fryjnë në nyje (duke bërë magji)
- dhe nga sherri i smirëziut, kur vepron me smirë.”
Emrin e ka marrë nga ajeti i parë ku përmendet fjala “felek”, që do të thotë agim. Surja ka 5 ajete. Na mëson se si t’i mbështetemi Allahut dhe si të hyjmë nën mbrojtjen e Tij, prej çdo dëmi e të keqe që mund të na vijë.
TEFSIRI
قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ
- Thuaj: “Kërkoj mbështetje te Zoti i agimit
Audh, meadh, ‘ijadh, istiadhe kanë kuptime si: kërkoj mbrojtje, strehim, mbështetje me qëllim të largimit të dëmit material, si dhe të të ligave e të këqijave të tjera të natyrës shpirtërore. Në foljen “strehoem” ekzistojnë tre elementë: e para, i strehuari aidh ose musteidh; e dyta, strehuesi musteadhun bih; e treta, asaj së cilës i druhemi dhe kërkojmë strehim prej frikës së saj, i thuhet muste’adhun minh.
Kuptimi i “strehimit” është, për shkak të frikës t’i mbështetesh dikujt, të hysh në mbrojtjen e tij dhe t’i dorëzohesh atij. “Mbështetësi” për arsye se i trembet diçkaje dhe ndjehet i pafuqishëm para saj, ndjen nevojë t’i mbështetet dikujt. “Mbështetësi” ka besim të plotë se, ai tek i cili është strehuar do ta mbrojë dhe ruajë nga ajo prej së cilës frikësohet.
Fjala قل kul “Thuaj”, në krye të sures, shpreh formën e këshillës hyjnore të Krijuesit, i Cili, e mëson të Dërguarin e Vet se kujt duhet t’i mbështetet për të kërkuar mbrojtje. Gjithashtu me të njëjtën këshillë, u drejtohet të gjithë besimtarëve.
بِرَبِّ الْفَلَقِ “Zotit të agimit” Ai , i Cili ndan dhe krijon, nxjerr të gjallin nga i vdekuri, e të vdekurin nga i gjalli, veçues i natës nga dita.
اَلْفَلَقُ , në aspektin leksikor do të thotë: ndarje, çarje. Kuptimi i saj në kontekst të fjalisë do të thotë agim i mëngjesit, feksja e parë e dritës, proces ky që simbolizon veçimin e dritës nga errësira me fillimin e dritës së parë të agimit. Shumica e dijetarëve të tefsirit, kanë theksuar se kuptimi i fjalës mëngjes, siç është i njohur mes njerëzve, është kuptimi i parë i fjalës “felek”. Për rrjedhojë, “Rabi’l-felek” ka kuptimin Zoti i mëngjesit. Rabu’l-felak ashtu si feliku’l-isbah ka kuptimin, Ai që nxjerr në pah mëngjesin. Ashtu si, ai që ka mbetur në errësirë dhe pret zbardhjen e dritës, edhe ai që është përballur me frikën pret dritën e shpëtimit dhe suksesit. Pas errësirës së natës vjen drita e mëngjesit. Gjithashtu, këtu theksohet se pas vështirësisë vjen lehtësimi. Në të njëjtën kohë, mund të nënkuptohet edhe çdo gjë që e ndan dhe e nxjerr në pah Allahu. Fjala “felek” mund të marrë edhe kuptimin e krijimit ose më saktësisht çdo gjë që shpërthen në jetë, siç ndodh kur fara çahet dhe filizi del mbi tokë ose uji kur shpërthen nga shkëmbinjtë, shiu kur bie e shkëputet nga retë, të vegjlit që dalin nga barqet e nënave, etj.
Nëse e pranojmë kuptimin e “Rabu’l-felek” si: “Zoti që nxjerr në pah dritën e agimit”, nga ajeti do të nxirrnin një kuptim të tillë: “I mbështetem Zotit që më nxjerr nga errësira e natës në dritën e agimit. Zotit, që më nxjerr nga frika dhe terri i natës, në qetësinë e ditës”. Zoti përfshin të strehuarin, gjithashtu edhe atë prej të cilit kërkohet strehim. Zoti, është krijuesi i strehuesit, i atij prej të cilit kërkohet strehim dhe i gjithë krijesave, sepse, Ai është Zoti i botëve.
مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ
- Që të më mbrojë nga sherri i gjithçkaje që Ai ka krijuar
Pra, përfshin të gjitha krijesat që ka krijuar Zoti: përfshin dëmin që mund të vij nga cilado lloj krijese, si nga aspektin material apo shpirtëror, qoftë në lidhje me këtë botë apo me jetën e pafundme (Ahiretin), objektive apo subjektive, qoftë ky një dëm që vjen jashtë vullnetit tonë apo nga vullneti ynë. Për rrjedhojë, përfshin: dëmet që vijnë nga të gjithë shejtanët njerëz dhe xhindë, nga shtazët e egra, insektet dhe mikrobet, helmet dhe zjarret, gjynahet dhe kapriçot e egos, punët e dëmshme, deri tek të gjitha dëmet që mund të vijnë nga çdo lloj krijese.
وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ
- Dhe nga sherri i natës, kur kaplon terri
غَاسِقٍ “gasik”, fjalë e cila është interpretuar me kuptime të shumta, një fjalë me kuptim të gjerë. Dijetarët e tefsirit, të cilët kanë konkluduar se “felek” ka kuptimin mëngjes, kanë thënë se “gasik” ka kuptim natë, ndërsa وقب “uekab” do të thotë “ka hyrë, është shtrirë”, dhe simbolizon shtrirjen e errësirës në tokë. Me shtrirjen e territ të natës, fillon të përhapet e liga, sepse shumica e krimeve kryhen gjatë errësirës së natës. Shtazët e dëmshme dhe helmuese dalin në terren gjatë errësirës së natës. Për rrjedhojë, është me rëndësi që të sigurohet mbrojtja (strehimi), pa e kapluar ambientin përreth errësira dhe terri i natës. Në ajet tregohet që t’i mbështetemi dhe kërkojmë mbrojtje Allahut, veçanërisht, nga të këqijat dhe ligësitë që dalin në pah gjatë errësirës së natës. Një hollësi tjetër e ajetit është strehimi tek Allahu, që sjell agimin nga e keqja e territ të natës.
Disa dijetarë e kanë interpretuar fjalën “gasik” hënë, ndërsa “uekab” si eklips të hënës ose tre ditët e fundit të muajit në të sosur të saj. Në një transmetim të përcjellë nga Aishja (r.a.) thuhet se i Dërguari i Allahut (s.a.s.) e kishte porositur atë me fjalët: “Kërko mbrojtje tek Allahu prej kësaj (hënës në të sosur), sepse kjo është ‘gasiku’ errësira kur ngryset”.[1]
Sipas Meududit interpretimi i saktë i hadithit është: Duke qenë se hëna del vetëm natën, ndërsa ditën, megjithëse ndodhet në qiell, nuk duket, atëherë shprehja e të Dërguarit të Allahut merr këtë formë: “Kërko mbrojtje tek Allahu prej kësaj (hënës), sepse kjo është ‘gasiku’ errësira kur ngryset”, sepse drita e hënës nuk i bën shumë dobi atyre që janë duke u përpjekur të mbrohen nga sulmuesit, por, ajo është më e favorshme për ata që kanë si qëllim të bëjnë keq.
Nata kur ngryset është “gasik”. Po ashtu, edhe hëna (në të sosur) është “gasik”. Allahu i Madhëruar, nuk e ka përcaktuar se cilën prej këtyre të dyjave ka dashur të përmendë, por e ka përgjithësuar. Për rrjedhojë, ne jemi urdhëruar që të kërkojmë mbrojtje prej dëmit të cilido “gasik”, në kohën që ai shfaqet.
وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ
- Dhe nga sherri i falltarëve, që fryjnë në nyje (duke bërë magji)
النَّفَّاثَاتِ pra, fijet, penjtë, penjtë e lidhur nyje, ose nyje dashakeqe në zemra, besëtytnitë, ata që fryjnë me entuziazëm, ose shpirtrat që fryjnë nyje në fshehtësi e bëjnë yshtje, ose gratë që fryjnë nyje, ose të këqijat që vijë nga shoqëria.
الْعُقَد është shumësi i fjalës عقدة. Ukde ka kuptimin e të kapurit diçkaje nga cepat dhe t’i lidhësh fort me njëri-tjetrin, pra, t’i lidhësh nyje. عقدة Ukdetun emër që rrjedh nga fjala “akd” me kuptimin të lidhësh kopsat, kuptimin esencial e ka nyje.
Një pikë tjetër që tërheq vëmendjen te fjala “neffathat” është qenia e saj në gjininë femërore dhe shumës. Për rrjedhojë, për përcaktimin e emrit, i cili ka si mbiemër “nefathat”, ka tre mendime të ndryshme:
Sipas kuptimit sipërfaqësor, supozohet të jenë gratë, me kuptimin “gratë që fryjnë nyje”. Gjithashtu edhe këtu ka dy aspekte të ndryshme: E para, qenia e magjisë një simbol i grave dhe roli i tyre i lartë në këtë fushë. Ndërsa aspekti tjetër është që, intriga e gruas ka një ndikim shumë të lartë mbi vendosmërinë dhe fuqinë e burrit. Ndikimi magjik që ka në zemër kurthi i femrës apo atraktiviteti i saj, është aq i lartë, saqë edhe ata që e mohojnë magjinë, detyrohen ta pranojnë. Gjithashtu mund të thuhet së të dy mendimet, përmbajnë në vetvete të njëjtin kuptim. Supozimi i të qenët me kuptimin nufus (egot), përfshin mashkullin dhe femrën, që do të thotë “egot fryrëse”. Sipas një hamendësie tjetër, ka kuptimin shoqëri, bashkësi, pra, “shoqëri fryrëse”.
A është e lejuar të lexosh (diçka nga Kurani, syneti apo ndonjë dua), dhe ta frysh (dikujt tjetër ose vetes)?
Pa u përzier me magji, pra, pa qenë për ndonjë djallëzi por për t’u ruajtur prej saj, apo lutje për shërim Allahut nga ndonjë sëmundje apo fatkeqësi, qoftë kjo për vete apo për ndonjë tjetër, të lexosh një ajet apo dua me zemër të sinqertë dhe nijet (qëllim) të pastër dhe ta frysh, fryma e nxjerrë në këtë formë është e lejuar. Kjo për arsye se në këtë mënyrë nuk dëmtohet askush, nuk ka devijim nga rruga e drejtë apo mbështetje dhe drejtim dikujt tjetër përveç Allahut. Në këto sure, urdhrat قل أعوذ “Thuaj i mbështetem”, tregojnë domosdoshmërinë e mbështetjes tek Allahu, për çdo gjë. Gjithashtu, në traditën Profetike, ka ndodhur dhe është parë se, i Dërguari i Allahu (paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi Të) ka vepruar vetë duke fryrë, dhe i ka lejuar shokët e tij që të fryjnë (rukje) për mirësi, dhe në këtë mënyrë kanë gjetur shërim, si nga sëmundjet trupore po ashtu edhe nga ato shpirtërore.
Nuk ka asnjë dyshim se, ashtu siç në këtë sure edhe në ajete të tjera, urdhërohet që t’i mbështetemi Allahut dhe ti lutemi Atij për veten tonë dhe për të tjerët, pra kjo jo vetëm që është e lejuar, por është një urdhër fetar.
Në hadithin që transmeton Afu b. Melik Eshxhei (r.a.) thotë: Ne në periudhën e injorancës lexonim dhe frynim. Pastaj pyetëm të Dërguarin e Allahut (s.a.s.) çfarë na thua rreth kësaj? Ai tha: “M’i tregoni mua rukjet (duatë) tuaja, në rukje nuk ka problem për aq kohë sa nuk ka shirk (politeizëm)”.[2] Rukjet të cilat janë të ndaluara (haram), janë ato të cilave nuk u dihet brendësia, që ekziston mundësia e magjisë ose që mund të kenë përmbajtje shirku (politeizmi).
Siç kuptohet nga ajetet dhe hadithet, feja jonë i ka ndaluar: nyjët që përzihen me magji, gjërat e pakuptueshme që nuk dihet se çfarë janë, gjërat e dyshimta, gjithashtu edhe fryrjet djallëzore që mund të përbejnë rrezik për besimin apo trupin tonë. Për rrjedhojë, dijetarët e tefsirit e kanë interpretuar kuptimin e ajetit vazhdimisht rreth magjisë, kanë thënë që të ruhemi nga rukjet ( leximet dhe fryrjet) që mund të jenë përzier me magji, dhe, gjithashtu, i kanë cilësuar leximet duke lidhur nyje me fije si magji.
“Çdo sëmundje e ka shërimin”[3], në përputhshmëri me hadithin, ashtu si sëmundjet shpirtërore e kanë shërimin me metoda shpirtërore, sëmundjet fizike me metoda fizike, edhe sëmundjet e përziera (shpirtërore-fizike), e kanë metodën e kurimit të përzier. Me kusht që, shërimi duhet ditur prej Allahut jo prej ndikimit të shkaqeve, dhe në të gjitha rastet duhet të distancohet nga intrigat, magjia dhe mashtrimi.
Nuk është aspak e saktë të pranohet si magji, mbështetja me qëllim të sinqertë dhe frymë të pastër tek Allahu, leximi dhe fryrja, duke kërkuar shërim nga Allahu. Kështu që, ata që e cilësojnë si të lejuar rukjen (leximin) kanë sjellë si argument shumë hadithe, që ekzistojnë në librat e saktë të hadithit.
Njëherë Profeti (s.a.s.) ishte sëmurë, dhe transmetohet se erdhi Xhibrili (a.s.) lexoi dhe fryu: بسْمِ اللهِ أَرْقِيكَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ يُؤْذِيكَ وَ اللهُ يَشْفِيكَ “Bismilah (me emrin e Allahut), të bëj rukje (dua) ty nga çdo gjë që të mundon, Allahu të jep shërim”.[4]
Aishja (r.a.) transmeton se: Kur ndonjëri nga ne sëmurej ose kur shkonte për vizitë te ndonjë i sëmurë, e fërkonte me dorën e djathtë dhe thoshte اِذْهَبِ اْلبَاْسَ رَبَّ النَّاسِ اِشْفِهِ أَنْتَ الشَّافِى لاَشِفَاءَ اِلاَّ شِفَاؤُكَ شِفَاءً لاَيُغَادِرُ سَقَماً “Zoti i njerëzve, largoje sëmundjen, jep shërim, Ti je shërues, nuk ka shërim përveç shërimit tënd, shërimi jot nuk le asnjë sëmundje”.[5]
I Dërguari i Allahut (s.a.s.) lutej për Hasanin dhe Hysejnin (r.a.) kështu: أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَ هَامَّةٍ وَ مِنْ كُلِّ عَيْنٍ لاَمّةٍ “Mbështetem me fjalët e plota (pa të meta) të Allahut, nga çdo shejtan, nga çdo insekt e nga çdo sy i keq (nadhar)”, pastaj shtoi e tha: “Babai im, Ibrahimi, lutej në të njëjtën mënyrë për fëmijët e tij, Ismail dhe Is’hak”.[6]
Osman b. Ebil-As Thekafij (r.a.), ka thënë se: Kisha një dhimbje të tmerrshme, për pak do të më vdiste. Shkova pranë Profetit (s.a.s.), dhe më tha: “Vendose dorën atje ku të dhemb, pastaj thuaj shtatë herë kështu:
بِسْمِ اللهِ بِسْمِ اللهِ بِسْمِ اللهِ أَعُوذُ بِعِزَّةِ اللهِ وَ قُدْرَتِهِ مِنْ شَرِّ مَا أَجِد وَ أُحَاذِرُ مِنْ وَجَعِى هَذَا ‘Bismilah (Me emrin e Allahut, tre herë), i mbështetem madhërisë dhe fuqisë së Allahut, nga sëmundja dhe nga e keqja në të cilën ndodhem’”. Dhe unë ashtu veprova, Allahu më dha shërim.[7]
I Dërguari i Allahut (s.a.s.) këndonte çdo natë, para se të flinte muauidhat (suret Ihlas, Felek dhe Nas), pastaj i frynte duarve dhe fërkonte të gjithë trupin (aq sa mundej).[8] Një transmetim tjetër nga Aishja (r.a.): “Profeti i Zotit (s.a.s.) kur sëmurej dikush nga familja e Tij, i lexonte atij muauidhat (suret Ihlas, Felek dhe Nas) pastaj i frynte”.[9] Në sëmundjen në të cilën ndërroi jetë, i lexoja, i fryja dhe ja prekja trupin me dorën e tij, sepse bereqeti i dorës së tij, ishte shumë më i madh se bereqeti i dorës time”.
Nga gjithë këto transmetime nxjerrim si konkluzion se: Me kusht që të mos jetë magji, është e lejueshme që të bësh rukje (lexim, fryrje) për të shpëtuar nga sëmundjet fizike dhe shpirtërore. Por nuk është cilësuar si e përshtatshme t’i kërkosh të tjerëve që të të lexojnë (istikra’) e të fryjnë. Gjithashtu, nuk është e përshtatshme të kërkosh ndërmjetësimin e dikujt tjetër për t’iu mbështetur Allahut.
Sipas gjykimit të dijetarëve Hanefi, për aq kohë sa të besojë se shëruesi i vërtetë është Allahu, dhe se është po Ai që ilaçin e ka bërë shkak për shërim, nuk ka ndonjë problem të përpiqet për shërim. Por, nëse beson se shëruesi i vërtetë është ilaçi, atëherë ka problem. Ashtu siç kuptohet nga shpjegimet, shërimi me lexim dhe fryrje nuk përbën një urdhër fetar ashtu siç e pandeh shumica e njerëzve, por është një leje, si zgjidhje përfundimtare.
Detyrim i vërtetë fetar, është t’i mbështetesh vetëm Allahut dhe t’i lutesh vetëm Atij, pa kërkuar ndërmjetësimin e dikujt tjetër. Duaja e besimtarit për besimtarin, qoftë në prani apo në mungesë të tij, është diçka legjitime dhe e pëlqyeshme, për më tepër një detyrë fetare. Padyshim se, sipas hadithit profetik الدُّعَاءُ مُخُّ الْعِبَادَةِ “Duaja është esenca e adhurimit”[10], duaja zë një vend të rëndësishëm në fe, por të bësh dua është gjë tjetër, të lexosh e të frysh, të presësh ndihmë nga dikush tjetër, është tjetër gjë. Allahu i Lartë e ka urdhëruar duanë: “Lutmuni Mua, se do t’ju përgjigjem!”[11]. “Kur robërit e Mi (besimtarë) të pyesin për Mua, (thuaju se) Unë jam afër, i përgjigjem lutjeve të lutësit, kur ai më lutet Mua. Prandaj, le t’i përgjigjen thirrjes Sime dhe le të më besojnë Mua, për të qenë në rrugë të drejtë”[12]. “Thuaj: ‘Zoti im nuk do t’ju përfillte, sikur të mos ishte lutja juaj’”[13]. Por e ka ndaluar shirkun (politeizmin), e ka ndaluar lutjen dikujt tjetër përveç Tij: “Thuaj (o Muhamed): ‘Unë i lutem vetëm Zotit tim dhe nuk i shoqëroj Atij askënd (në adhurim)’”[14].
Në të njëjtën mënyrë, Kurani na ka mësuar duatë më të bukura me gjuhën e ëmbël të Profetit (s.a.s.), dhe në suret (Felek, Nas) na ka urdhëruar në mënyrë të drejtpërdrejtë që t’i mbështetemi vetëm Allahut. Ashtu siç transmetohet nga i Dërguari i Zotit (s.a.s.), çdo natë dhe sa herë të ketë nevojë besimtari duhet t’i lexojë me zemër të pastër dhe me devotshmëri, t’i fryjë vetes së tij, të lutet për besimtarët e tjerë dhe t’ia këshillojë atyre duanë, dhe të mos e mohojë bereqetin e duasë së atyre që bëjnë dua me një frymë të pastër. Kur dihet se dera e Allahut është e hapur për të gjithë ata që luten, dhe se Ai i thërret të gjithë për në atë derë, kërkon që të gjithë t’i drejtohen dhe luten Atij, dhe që nuk e pranon turpin e shirkut (politeizmit); por nuk duhet kaluar në një gjendje të tillë që të thuhet “Unë nuk mund të shkoj tek ajo derë, as që e di se çfarë të kërkoj”. Njerëzit nuk duhet ta privojnë veten e tyre nga duaja, dhe t’i kërkojnë të tjerëve të lexojnë për ta dhe t’i fryjnë.
Atëherë përmbledhja është kjo: Fjala “Ukad” nyjet, edhe pse mund të ketë kuptime të ndryshme, kuptimi esencial i saj është, nyje. Por, gjithashtu, është e qartë se nuk bëhet fjalë për një fije apo litar, bërja e tij nyje duke i fryrë apo pështyrë, sepse është tepër e qartë që, jo në çdo nyje të lidhur ka dëm apo ligësi. Për rrjedhojë, qëllimi nuk është e vërteta e jashtme e nyjës, por magjia. Kështu në ajetin النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ, kërkohet mbështetje, strehim prej dëmit të magjistarëve dhe magjistareve. Magjia nuk është e përkufizuar vetëm në nyjet e fijeve, por ajeti përfshin të gjitha llojet e magjisë.
وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ
- Dhe nga sherri i smirëziut, kur vepron me smirë”
Lakmia (hased), ka kuptimin e të ushqyerit të dëshirës që një njeri të humbasë prej duarsh një pasuri që e ka fituar me të drejtë. Në një nivel më të tepruar, lakmia shndërrohet në përpjekje për të shkaktuar që njeriu ta humbasë atë pasuri që e ka fituar me të drejtë. Pra, arrin deri në atë pikë sa që t’i thuash: “Atë që posedon ai t’i mbetet atij, ndërsa ty të japim tjetër” sërish nuk kënaqet. Kërkon me patjetër që tjetri të humbasë atë që posedon, edhe sikur atij vetë të mos i jepet asgjë, përsëri mbetet i kënaqur. Personin, të cilin e lakmon, po qe se ka ndonjë të mirë fizike ose talent të veçantë, atëherë ai që lakmon e humb fare kontrollin dhe tërbohet nga inati. Ai mund të qetësohet vetëm duke e dëmtuar tjetrin. “Allahu na ruajttë”.
Lakmia është sjellja e atyre shpirtrave të mjerë e zemërngushtë që në vend që të kërkojë prej thesarit të pafund të Allahut, i gëzohen humbjes së pasurisë së tjetrit. Por, nëse nuk kërkon që ai tjetri ta humbasë atë që zotëron, por vetëm ka dëshirë që edhe ai të ketë si tjetri, në këtë rast s’është smirë, por ambicie. Profeti ynë (paqja qoftë mbi të), duke tërhequr vëmendjen te ky dallim mes lakmisë dhe ambicies ka thënë: “Besimtari ushqen ambicie, hipokriti ushqen lakmi”. Kurani e paraqet lakminë si sjellje të dëmshme dhe burim të ligash, prej së cilës duhet të kërkojmë mbrojtjen e Allahut. Ashtu siç dihet, lakmia cilësohet gjynah i madh. Ndërsa, për ambicien, të cilën e ka të lindur, njeriu duhet të përpiqet të formojë një karakter të mirë, dhe assesi s’duhet të bjerë pre e lakmisë. Por, duhet vazhdimisht të luftojë me egon (vetveten) e tij, nuk duhet t’ia lejojë egos t’i marrë frerët në dorë; kjo do të bëhet pretekst që ai të fitojë shumë shpërblime (sevape).
Ambicia nuk është dëshirë që ai tjetri ta humbasë atë që zotëron, por vetëm dëshirë që edhe ai të ketë si tjetri. Ambicia është diçka që nuk përbën rrezik për besimtarin. Ashtu siç transmetohet nga i Dërguari i Zotit (paqja qoftë mbi të): “Nuk lejohet hasedi (ambicia) vetëm se në dy gjëra: Një njeri, të cilit Allahu i ka dhënë pasuri dhe ai e shpenzon atë në rrugë të Allahut dhe, një njëri, të cilit Allahu i ka dhënë dije dhe ai punon me të dhe i këshillon të tjerët”.[15]
Sedra, edhe pse përdoret ndonjëherë në kuptimin e smirës, në arabisht përdoret termi “gijret”. Të ruhesh nga gjendjet dhe situatat që e dëmtojnë ndershmërinë dhe dëlirësinë. Për shembull, xhelozia i burrit për gruan e tij nga të huajt, dhe anasjelltas, nuk është smirë por gijret. Ndërsa, mos honepsja e dikujt për gruan apo burrin, për bukurinë e gruas së tjetrit, nderin apo fëmijët e tij, talenteve që ata mund të posedojnë, dhe dëshira që ai t’i humbasë këto mirësi është smirë, dhe nuk pëlqehet. Smira është cilësuar si e keqe, ndërsa gijreti me kuptimin sedër dhe patriotizëm është i lavdëruar dhe moral i mirë.
Thuaj i mbështetem dhe kërkoj mbrojtjen Zotit të agimit, prej së keqes së gjithçkaje që u përmend. Mbështetu tek Ai, Samedi (i vetëmjaftueshmi) që ka krijuar gjithçka dhe është po Ai, që do të ruajë e mbrojë prej së keqes së gjithçkaje. Ai u ka premtuar mbrojtje atyre që i mbështeten me sinqeritet Atij: “Allahu është Ruajtësi më i mirë dhe Ai është më i mëshirshmi i mëshiruesve”[16].
Pasi thuhet që i mbështetem Allahut: “Prej dëmit të asaj që Ai krijoi”, ka kuptimin që i mbështetem Allahut edhe për gjëra të tjera, dhe kjo tregon se sa shumë gjëra të dëmshme ekzistojnë. Dhe në fund i mbështetemi prej: “dëmit të lakmitarit, kur vepron me lakmi”, dhe kjo, na tregon se e keqja e lakmisë (hasedit) është më e madhe. Kjo për arsye se lakmia është bërë pretekst që Allahu të kundërshtohet për herë të parë në qiell e tokë. Iblisin (shejtanin) lakmia që ushqente për Ademin (a.s) e shtyu që të kundërshtonte Allahun. Po ashtu, ishte smira që ushqente për Habilin (djali i Ademit a.s.) ajo që e shtyu Kabilin (djali tjetër i Ademit a.s.) që të vriste vëllain e tij.
Këshilli Botues, KMSH
[1]. Tirmidhi, Tefsiru sure 113,114-1; Ahmet İbn Hanbel, 6/60, 206, 215, 237, 252.
[2]. Muslim, Selam 64; Ebu Davud, Tibb 18.
[3]. Muslim, Selam 59, Fedailus-sahabe 92; Buhari, Tibb 1; Ebu Davud, Tibb 1,11; Ibn Maxhe, Tibb 1; Tirmidhi, Tibb 2; Ahmet Ibn Hanbel, I/377, 413, 443, 446.
[4]. Buhari, Tibb 38; Muslim, Selam 40; Ebu Davud, Tibb 19; Tirmidhi, Xhenaiz 4; Ibn Maxhe, Tibb 36, 37; Ahmet Ibn Hanbel, 6/332.
[5]. Buhari, Merda 20, Tibb 38, 40; Ebu Davud, Tibb 17, 19; Tirmidhi, Xhenaiz 4, Daauat 111; Ibn Maxhe, Tibb 36, 39, Xhenaiz 64; Ahmet Ibn Hanbel I/76, 381.
[6]. Buhari, Enbija 10; Muslim, Dhikr 54,55; Ebu Davud, Tibb 19, Sunnet 39; Tirmidhi, Tibb 18; Ahmet Ibn Hanbel, 2/290.
[7]. Ebu Davud, Tibb 19; Tirmidhi, Tibb 29, Daauat 125; Ibn Maxhe, Tibb 36; Muuatta, Ajn 9; Ahmet Ibn Hanbel, 6/390.
[8]. Buhari, Tibb 39; Ibn Maxhe, Dua 15.
[9]. Buhari, Megazi 83, Fedailul-Kur’an 14, Tibb 41, Daauat 12; Ebu Davud, Tibb 19; Muuatta, Ajn 10; Ahmet Ibn Hanbel, 6/104, 124.
[10]. Tirmidhi, Dua 1.
[11]. Surja Mu’min, 40:60
[12]. Surja Bekare, 2:186
[13]. Surja Furkan, 25:77
[14]. Surja Xhin, 72:20
[15]. Buhari, Zekat 5, Ahkâm 3, Temenni 5, İtisam 13, Tevhît 45; Ahmet İbn Hanbel, 2/9,36.
[16]. Surja Jusuf, 12:64
