Rruga që ndiqet, mënyra se si merret për bazë dhe se si shprehet mendimi, ndjenja, dija, përcaktimi dhe përvoja, quhet artikulimi i të folurit (Uslup). Çdokush ka artikulimin e tij të veçantë në të folur. Mënyra e artikulimit shfaq nivelin e dijes, moralin, karakterin, filozofinë e jetës dhe botëkuptimin e personit. Artikulimi është po aq i rëndësishëm sa vetë mesazhi i dhënë në shkrim apo fjalim. Madje në shumicën e rasteve është aq ndikues tek lexuesi apo dëgjuesi sa që e lë pas edhe mesazhin që përcjell. Për këtë arsye duhet treguar kujdes në të shkruar dhe në të folur dhe i duhet dhënë rëndësia e duhur mënyrës së artikulimit. Gjithmonë duhet patur parasysh koha, vendi dhe kushtet, duhet kujdes në mimikë dhe gjeste dhe njëkohësisht duhet t’i tregohet rëndësi e veçantë tonit të zërit dhe fjalëve të përzgjedhura.
Sahabet e nderuar të cilët ishin edukuar nga Rasulallahu (a.s.) me edukatën hyjnore, ishin shumë të kujdesshëm në çdo aspekt. Mundoheshin që çdo punë ta kryenin brënda kornizës në lidhjen e tyre me Allahun, me bindjen ndaj të dërguarit të Tij dhe marrdhënieve më të tjerët. Kjo ndikonte në gjëndjen e tyre, përpjekjen dhe mundin që tregonin, ndikonte në ndjenjat dhe mendimet e tyre por njekohësisht ndikonte edhe në mënyrën e artikulimit të fjalës së thënë. Situatat me të cilat përballeshin, ua shpjegonin njerëzve që kishin rreth vetes në mënyrë që të përfitonin sa më shumë nga eksperiencat e tyre. Këtë e bënin duke treguar një kujdes të veçantë dhe kjo ndikonte edhe ne artikulimin e tyre. Nëse ngjarja me të cilën përballeshin ishte negative, atëherë, pa përmendur emra të veçantë, jepnin mesazhin e duhur. Në këtë mënyrë, shpëtonin vetet nga përgojimi, nuk turpëronin përsonin i cili kishte rënë në gabim, nuk ofendonin miqtë dhe të afërmit e tij dhe parandalonin mendimet negative që mund t’u vinin në lidhje me atë person.
Pa dyshim se kjo ndjeshmëri, tregon një shembull morali të marrë nga Kurani dhe i dërguari i Zotit. Kurani dhe Rrasulullahu (a.s.), kur na njoftojnë mbi ndodhitë e popujve nuk qëndrojnë mbi emra konkretë por mbi gabimet e tyre. Kur i dërguari i Allahut (a.s.) donte të zgjidhte një problem apo të rregullonte një gabim, mundohej të mos përmendte askënd por thoshte se “ç’po ndodh me ju që ju shikoj duke vepruar kështu?” [1] dhe e zgjidhte problemin pa ofenduar asnjërin prej atyre që e kishin atë gabim.
“Muhaxhiri i Ummu Kajsit”
Në periudhën e Hixhretit, një Mekkas emigroi në Medine për tu martuar me një grua e cila quhej Ummu Kajs. Kur është pyetur i dërguari i Allahut (a.s.) nëse do të ketë sevapet e hixhretit ky njeri apo jo, Ai (a.s.) tha :
- “Punët (veprat) janë sipas qëllimit (nijetit). Çdokush do të përfitojë atë që ka patur për qëllim. Kush emigron për të fituar kënaqësine e Allahut dhe të dërguarit të Tij, emigrimi tij është për Ata. Kush emigron për të përfituar diçka të kësaj bote ose për tu martuar me dikë, emigrimi tij është për atë çka synon.”[2]
Shpjegimi i Rrasulullahut (a.s.) tregonte se kishte nje problem tek nijeti dhe se duhej ndryshuar. Sahabët e nderuar të cilët nuk donin të ofendohej ai person, madje edhe pse e dinin emrin e tij, nuk e kanë përmendur, por kanë përdorur termin “muhaxhiri i Ummu Kajsit.”
“Një grua”
Një ditë Rrasulullahu (a.s.) kishte shkuar për vizitë në varreza, ndoshta për të vizituar miqtë e tij. Ndërkohë që në atë moment pa nje grua që qante me të madhe mbi varrin e të birit dhe përdorte fjalë të papërshtatshme me besimin. Ishte mërzitur për gjendjen e gruas. U afrua afër saj dhe dëshi ta këshillonte. Por gruaja nuk e kishte njohur se kush ishtë ai dhe “hiqmu qafe, ti nuk e di (kupton) se çfarë më ka ndodhur mua!” i tha. Pas kësaj, Pejgamberi i mëshirës u largua pa i thënë gjë tjetër.
Më vonë të pranishmit e njoftuan gruan se ai që dëshiroi të të këshillonte ishte i dërguari i Allahut (a.s.). Gruaja ishte prekur shumë nga kjo. Sepse kishte mërzitur Rrasulullahun (a.s.) edhe pse pa vetëdije. Duhej që ta rikuperonte gabimin duke i kërkuar falje të sinqertë. Menjëherë sapo mori veten shkoi tek shtëpia e tij. I kërkoi falje e turpëruar. Rrasulullahu (a.s.) e fali atë dhe në këtë kontekst tha: “Durimi është ai që tregohet në momentin e goditjes.”
Sahabët të cilët transmetojnë hadithin me në krye Enes ibni Malik (r.a) nuk e përmendin emrin e kësaj gruaje të shokuar nga ngjarja e rëndë por përdorin termin “nje grua” në mënyrë që të mos paragjykohet ose ofendohet nga gabimi.[3]
“Një djalosh”
Një ditë kur Rasulullahu (a.s.) po bisedonte me shokët në xhami hyri dikush dhe i afrohet atij. Më pas me një zë të lartë, saqë e dëgjonin dhe të tjerët që ndodheshin të pranishëm, thotë: “O i dërguari i Allahut! Më jep leje të bëj zina (imoralitet).” Kjo kërkesë e papritur ndikon keq tek ata që ndodheshin prezent dhe filluan ti bërtisnin dhe ta ofendonin. Ndërkohë që Rrasulullahu (a.s.) e ruan qetësinë, i ndalon të flasin të tjerët dhe i kërkon djaloshit të ulet përballë tij.
Dhe e pyet: “A dëshiron ti që të bëhët zina me nënën, vajzën, motrën, hallën dhe tezen tënde?”
Ai i thotë: “Ç’është ajo fjalë o i dërguari Allahut, sigurisht që nuk dëshiroj!”
Rrasulullahu (a.s.) i thotë: “Edhe njerëzit e tjerë nuk dëshirojnë të bëhet zina (imoralitet) me nënat, vajzat, motrat, hallat dhe tezet e tyre.”
Më pas Rrasulullahu (a.s.) vendos dorën në gjoksin e tij dhe i lutet Allahut për të: “O Zoti im ! Falja gabimin, pastroja zemrën dhe ruaja nderin.”[4] Djaloshi pasi bindet dhe qetësohet nga fjalët e të dërguarit të Allahut (a.s.), largohet.
Ebu Umame (r.a.) i cili transmeton këtë hadith, edhe pse e dinte emrin e tij, përdor termin “një djalosh”. Në këtë mënyrë nuk ofendohet as ai dhe as pasardhësit e tij kur e dëgjojnë historinë e këtij djaloshi të ndershëm, të martuar nga vetë Rrasulullahu (a.s.) dhe për të cilin kur ka rënë dëshmor i dërguari i Allahut (a.s.) ka thënë që “është humbja ime.” Dhe në këtë mënyrë mjaftohet për ta përmendur si ndodhi për të nxjerrë mësim.
Rezultati
I derguari i Allahu, Muhammedi (a.s.) me mënyrën e të folurit, të komunikuarit dhe me sjelljen e tij ka ndikuar shumë në mënyrën e jetesës së shokëve te tij. Duke marrë shembull atë, sahabet janë treguar shumë të kujdesshëm në zgjedhjen e fjalëve që transmetonin. Në këtë mënyrë, nuk është lënë mundësia të ofendohet askush dhe anjëri nuk është detyruar të mbajë mbi supe gabimet e të parëve të tyre që kishin bërë në shoqëri. Po ashtu, as transmetuesit dhe lexuesit e ngjarjeve nuk bëheshin pjesë e përgojimeve.
Duhet të jetë një kriter i fortë për çdonjërin prej nesh mënyra e të folurit, të shkruarit dhe sjelljes së këtyre njerëzve të dashur të Allahut, të cilët janë një busull orientuese për të gjithë myslimanët.
Taulant Bica
[1] Ebu Davud, Edeb 5.
[2] Buhari, Bedu’l-Vahy 1; Muslim, İmare 155; Ebu Davud, Talak 11
[3] Buhari, Cenaiz 32, 43, Ahkam 11; Müslim, Cenaiz 14, 15
[4] Ahmed İbn-i Hanbel, Musned 36/545 (22211)
