Një proverb popullor, duke dashur të përshkruajë atë që kryen pesë faljet, por megjithëkëtë shkel të drejtën pronësore të tjetrit dhe përvetëson paligjshëm pjesë të saj, thotë: “I fal farzet (namazet e obliguara) dhe rrëmih tokën.”
Ky proverb popullor kritikon fetarizmin formal dhe të shtirur, në të cilin njeriu mjaftohet me kryerjen e ritualeve formale, ndërsa braktis vlerat dhe tiparet morale, të cilat janë objektivat e vërteta të adhurimeve dhe shpirti i vërtetë i ritualeve islame.
Kredoja islame nuk është thjesht vetëm të dëshmosh deklaratën (shehadetin), sepse deklarata ‘La ilahe il-laAll-llah Muhammedun Resulullah’ është titulli i kësaj kredoje dhe shembulli i saj i ngjan shembullit të librit, që njihet nga titulli, por jo gjithçka thuhet në të ose e tërë përmbajtja e librit tkurret në të (titull). Islami është ngritur mbi pesë detyrimet kryesore: shehadetin (deklaratën), namazin, zekatin, agjërimin dhe haxhin, por këto nuk janë tërë Islami. Ato janë bazat e godinës gjigante, të cilën e përfaqëson Islami, sepse Islami nuk plotësohet pa godinën, ashtu siç edhe kjo e fundit nuk mund të ngrihet pa themele.
Të gjitha detyrimet (farzet) e Islamit kanë qëllime dhe objektiva të çiltra dhe etike, të cilat sillen rreth pastërtisë shpirtërore dhe ndershmërisë, mirësisë, besnikërisë, mirëqenies dhe prosperitetit familjar, shoqëror e shtetëror, gjëra këto që ruhen falë vlerave të larta e fisnike që solli Islami. Përkitazi me këtë të vërtetë, të vërtetën se Islami është program i plotësuar dhe i përsosur i jetës, në Kur’an thuhet:
“Thuaj: “Në të vërtetë, namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime, i përkasin vetëm Allahut, Zotit të botëve. Ai nuk ka asnjë ortak. Kështu jam urdhëruar dhe unë jam i pari që i nënshtrohem Atij”” (En’amë, 162-163)
Myslimani nuk është si materialisti “zotëri i gjithësisë”. Ai është mëkëmbës i Zotit të Lartëmadhëruar në tokë, i Cili është Zoti dhe Zotëruesi i kësaj gjithësie. Për këtë shkak, të gjitha veprimet e myslimanit, qoftë si individ, qoftë si shoqëri, janë veprime të atij që është i ngarkuar, përfaqësues, i autorizuar, i detyruar t’i përmbahet kontratës së mëkëmbjes, respektivisht ligjit (sheriatit) të Allahut, i Cili ka dërguar profetë me program të qartë, i cili duhet ndjekur e përfillur në këtë jetë.
Myslimani është i lirë dhe me mundësi të zgjedhë, por liria e tij është brenda kornizave të programit hyjnor; atij nuk i lejohet ta lejojë të ndaluarën (haramin) dhe as ta ndalojë të lejuarën (hallallin), ndërsa robëria e tij për Allahun është maja e lirisë dhe çlirimit të tij nga të gjithë tiranët e dynjasë. Ai, shprehur sipas Muhamed Abdo-s, është ‘vetëm rob i Zotit e pastaj zotëri i çdo gjëje tjetër (në këtë planet)’.
Interesi, që në shoqëritë materialiste sponsorizon (vendos për) miratimin e ligjeve, është thjesht vetëm interes, përderisa në vizionin islam është interes fetarisht i pranuar dhe i aprovuar. Së këndejmi, për të përcaktuar përmbajtjen e interesit dhe kriteret e tij, patjetër duhet që norma të asociojë (bashkëveprojë, lidhet) me mendjen (arsyen), ndryshe, shoqëritë që përjashtojnë normën nga arsyeja, vetëm interesin material e shohin si kriter të interesit. Si shembull konkret mund të marrësh tre llojet më fitimprurëse të tregtisë në shoqëritë kapitaliste: tregtia e armëve, prostitucionit dhe lëndëve narkotike. Dobia apo përfitimi i kënaqësisë (apo dëfrimit dhe zbavitjes) mund të realizohet me shumë gjëra të ndaluara, në mesin e të cilave edhe dehja dhe homoseksualizmi, por cilat janë kënaqësi e dobi të ndaluara për ata që i përmbahen programit islam.
Për hir të kësaj të vërtete, që e bën të veçantë kredon islame, besimi nuk është reduktuar vetëm me shqiptimin formal të deklaratës ‘La ilahe il-laAll-llah Muhammedun Resulullah’. Jo, besimi është godinë e përsosur, e lartë dhe universale, të cilën e shpreh kuptimisht hadithi profetik: “Besimi është shtatëdhjetë e ca degë, nga të cilat më e larta është La ilahe il-laAll-llah, ndërsa më e ulëta është heqja e pengesës nga rruga.”
Adhurimet islame nuk janë thjesht rituale, ato janë mjete për qëllime të cilat me sistem vlerash dhe morali pastrojnë shpirtin. Ndërsa ata që mjaftohen në fe me rituale formale, nuk do të përfitojnë gjë prej tyre. Ka agjërues që nga agjërimi i tij nuk përfiton asgjë, me përjashtim të urisë dhe etjes. Kurse atë që namazi nuk e largon nga të këqijat, ai nuk do të ndalë së larguari prej Allahut.
Dr. Muhamed Amare
