Ebu Hurejra tregon se një njeri i tha Profetit (a.s.): Më jep një këshillë! Ai i tha: “Mos u zemëro!” Tjetri e përsëriti pyetjen disa herë dhe Profeti i tha: “Mos u zemëro!”[1]
Shpjegimi i hadithit
Zemërimi përfshin të gjitha të këqijat. Ai e shpie njeriun në rrugë të gabuar. Njeriu që zemërohet pa arsye, zakonisht ka raporte të tensionuara me të tjerët. Kjo veti e shëmtuar mund të ketë pasoja negative, sepse personi mund ta bjerë lehtësisht nën kthetrat e shejtanit. Njeriu gjaknxehtë është si guri shkëmbor që rrokulliset dhe shkatërron gjithçka i del përpara.
Këshilla e Profetit “Mos u zemëro!” është e shkurtër, por e prerë dhe e qartë. Prej saj kuptohet se njeriu që ia drejtoi pyetjen Profetit nuk u ngop dhe dëshironte më tepër këshilla. Mirëpo Profeti e njeh shumë mirë ilaçin për të cilin ai ka nevojë dhe jo vetëm kaq, por e njeh shumë mirë mënyrën e kurimit të zemërimit. Ai person që e zbaton këtë këshillë mbron shpirtin dhe trupin, sepse trupi ndikohet nga zemërimi dhe njeriut mund t’i shfaqen shumë sëmundje të rrezikshme që mund të shpien drejt shkatërrimit. Prandaj edhe Profeti na këshillon që të mos zemërohemi, duke na siguruar se largimi prej zemërimit është çelësi i të gjithë të mirave.
Nuk ka dyshim se njeriu gjatë jetës do të përballet me njerëz me moral të dobët e cinikë të cilët e ngacmojnë. Në të tilla raste, ai duhet të jetë si robërit e Allahut, të cilët, kur ngacmohen nga të tjerët, thonë: “Paqe”, që do të thotë largohen duke iu shmangur zënkave dhe grindjeve që vijnë si shkak i zemërimit. Shembulli më i mirë për këtë ka qenë Profeti, sahabët dhe njerëzit e mirë. Tregohet njëherë se një nomad shkoi te Profeti dhe duke e kapur fort prej rrobash, i tha: O Muhamed, më jep pasuri sepse ajo nuk është as e jotja dhe as e babait tënd. Vallë, çfarë mendoni se bëri Profeti?! Ai i urdhëroi shokët e tij që t’i jepnin sa të donte dhe ai mori derisa iu mbush syri. Pastaj i gëzuar dhe i kënaqur shkoi te populli i tij dhe u tha: O njerëz! Bëhuni myslimanë, sepse Muhamedi jep aq shumë sa nuk ka frikë kurrë nga varfëria.
“Mos u zemëro!” është një fjali tepër e shkurtër, ose po të dëshirosh thuaj dy fjalë. Çështja nuk është e thjeshtë, ashtu si mund të mendojnë shumë njerëz. Kjo fjali ka peshë të madhe, sepse ai që e zbaton këtë këshillë ka fituar një shpërblim shumë të madh, që është Xheneti. Në një transmetim tjetër përcillet se Ebu Derdai shkoi te Profeti dhe i tha: “O i Dërguar i Allahut! Më trego një punë që nëse e kryej, ajo më fut në Xhenet. Mos u zemëro dhe ti je në Xhenet – tha Profeti (a.s.).”[2]
Mësimet e nxjerra nga hadithi
Të marrësh këshilla nga njerëzit e dijes:
Njeriu i cili shkoi te Profeti dëshironte me çdo kusht të kuptonte drejt këshillën dhe më pas ta vinte atë në zbatim. Në një transmetim tjetër thuhet se ai i tha Profetit: “Më mëso diçka, por mos më thuaj shumë fjalë, për shkak se dua ta kuptoj atë që më thua.”[3]
Më anë tjetër, dijetarët janë ata të cilët kanë aftësi që të diagnostikojnë sëmundjen e njeriut dhe më pas të japin kurën që vlen për shërimin e saj. Pikërisht këtë gjë bëri Profeti i cili i dha një përgjigje tepër të shkurtër personit që erdhi tek ai, duke iu përmbajtur edhe kërkesës së tij. Një fjali tepër e shkurtër të cilën kushdo arrin ta kuptojë, por që mbart një mesazh të fuqishëm. Kështu që ai i cili mendon sadopak për dëmet e zemërimit arrin të kuptojë mjaft mirë këshillën profetike “Mos u zemëro!”[4]
Shkaktarët e zemërimit
Zemërimi nuk vjen papritur. Që dikush të zemërohet duhet që patjetër të ketë shkaktarë të brendshëm ose të jashtëm që e shkaktojnë atë. Më poshtë po rendisim disa prej tyre:
Vetëpëlqimi: vetëpëlqimi, pozita, prejardhja, pasuria…etj janë shkaktarë të armiqësisë mes njerëzve. Vetëpëlqimi është shok i mendjemadhësisë. Ndërkohë që mendjemadhësia konsiderohet prej mëkateve më të mëdha. Profeti ka thënë: “Nuk do të hyjë në Xhenet, ai i cili në zemër ka qoftë edhe një grimcë mendjemadhësie.”[5]
Polemika. Abdulla ibn Husejn thotë: “Polemika është pikënisja e zemërimit. Allahu e shkatërron atë mendim që është thënë në zemërim e sipër”. Në fakt, polemika sjell shumë të këqija, njëra prej të cilave është zemërimi. Prandaj Profeti ka thënë: “Unë i garantoj një shtëpi në Xhenet atij që e lë polemikën edhe nëse ka të drejtë.”[6]
Shakaja e tepruar. Disa njerëz bëjnë aq shumë shaka sa e tejkalojnë cakun. Prandaj Profeti shprehet: “Askush prej jush mos të marrë diçka prej shokut të tij, as me të vërtetë dhe as me shaka.”[7]
Fjalët e pahijshme. Profeti (a.s.) ka thënë: “Allahu e urren atë person që flet fjalë të pahijshme.”[8]
Llojet e zemërimit:
Zemërimi është tre llojesh:
Zemërimi i qortuar. Ndodh atëherë kur njeriu zemërohet me pa të drejtë, ose kur i bindet ngacmimeve të shejtanit, apo kur dëshiron të hakmerret. Ky është thelbi i temës të cilën po trajtojmë. Ky lloj e shkatërron njeriun, pasi mbizotëron mbi arsyen. Pikërisht për këtë Profeti ka thënë: “Askush mos të gjykojë mes dy personave, ndërkohë që ai është i zemëruar.”[9]
Zemërimi i lëvduar. Jo gjithmonë zemërimi është i qortueshëm. Ka raste kur është e domosdoshme që njeriu të zemërohet. Atëherë kur shkelen dispozitat fetare, kur shkelet nderi i myslimanëve, kur përhapet e keqja, etj. Në të gjitha këto raste, zemërimi është i domosdoshëm.
Zemërimi i lejuar. Ky lloj zemërimi nuk ka të bëjë me mëkatin. Në këtë rast është më mirë për njeriun që ta mposhtë zemërimin e tij. Ibn Hibani thotë: “Njerëzit janë gatuar që të zemërohen dhe në të njëjtën kohë edhe të bëjnë durim. Kush zemërohet dhe bën durim (e mposht zemërimin), zemërimi i tij nuk është i qortuar përderisa ai nuk thotë fjalë të pahijshme apo nuk vepron vepra të këqija. Megjithatë shmangia e zemërimit është veprimi më i mirë.”[10]
Ilaçi kundër zemërimit
Zbatimi i këshillës profetike: “Mos u zemëro!” është ilaçi më efikas kundër kësaj ‘sëmundje’. Sa këshillë e vlefshme është kjo e Profetit, këshillë e shkurtër por shumë domethënëse. Njeriu i cili e dëgjoi u habit dhe kërkoi prej Profetit që ta këshillonte më tepër. Por Profeti u mjaftua vetëm me të këshillë, sepse e keqja vjen nga zemërimi dhe e mira nga largimi prej tij. Më poshtë po paraqesim hapat që njeriu duhet të ndjekë për të shpëtuar prej këtij virusi të rrezikshëm:
1 – Kërkimi mbrojtje nga Allahu i Lartësuar prej shejtanit të mallkuar. Allahu i Lartësuar thotë: “Nëse djalli përpiqet të të shtyjë drejt së keqes, kërko strehim tek Allahu, se vërtet, Ai dëgjon dhe di gjithçka.”[11] Gjëja më e mirë që njeriu mund të veprojë në këtë rast është që të kërkojë strehim te Mëshiruesi që ta mbrojë nga shejtani dhe që zemërimi t’i largohet.
Ndodh shpeshherë te shumica e njerëzve të cilët kur janë të zemëruar thonë “Eudhu bil lahi minesh shejtanir raxhim”, mirëpo ata vazhdojnë të jenë akoma të zemëruar. Kjo për arsye se kjo shprehje duhet të plotësojë një kusht që është perceptimi i drejtë i saj. Atë që njeriu e thotë me gojë duhet ta ndjejë edhe me zemër. Kur ai kërkon strehim tek Allahu duhet të jetë i sinqertë në atë që kërkon. Ndërsa thjesht shqiptimi i kësaj shprehje pa e ndjerë zemra nuk ndikon absolutisht në largimin e zemërimit.
2 – Ndryshimi i pozicionit: Profeti ka thënë: “Nëse dikush prej jush nxehet dhe është në këmbë, atëherë ai duhet të ulet që t’i largohet zemërimi ose përndryshe le të shtrihet.”[12]
3 – Preferimi i heshtjes. Profeti ka thënë: “Mësoni, lehtësoni dhe mos vështirësoni. E nëse dikush prej jush zemërohet, atëherë le të heshtë.”[13]
4 – Marrja e abdesit: “Me të vërtetë zemërimi është prej shejtanit, e shejtani është krijuar prej zjarrit. Zjarri shuhet me ujë. Nëse dikush prej jush zemërohet, atëherë le të marrë abdes.”[14] Ky hadith, megjithëse i dobët, domethënien e ka të saktë, sepse një veprim i tillë në shumë raste ka dhënë rezultate pozitive.
5 – Përmendja sa më shumë e Allahut, pasi Ai thotë: “Vërtet, zemrat qetësohen me përmendjen e Allahut.”[15]
6 – Zbatimi i këshillës së Profetit “Mos u zemëro!” Lum si ai njeri i cili e zbaton me përpikëri këtë këshillë mjaft të vlefshme. Padyshim, kjo këshillë është shumë kuptimplote dhe vlen për të gjithë myslimanët, madje për të gjithë njerëzit.
7 – Përkujtimi i pasojave të zemërimit. Pasojat e zemërimit janë të rënda, sepse njeriu thotë fjalë dhe vepra prej të cilave më vonë do të turpërohej. Imam Aliu ka thënë: “Shija e faljes shoqërohet me falënderim dhe shija e hakmarrjes shoqërohet me hidhësinë e pendimit.”[16]
8 – Kuptimi se forca e vërtetë nuk është te zemërimi, por te mposhtja e tij. Profeti thotë: “Nuk është i fortë ai njeri që i mund të tjerët me forcën e tij, por i fortë është ai që e përmban veten kur është i nxehur.”[17]
10 – Shtimi i lutjeve: Profeti i lutej Allahut me fjalët: “O Zot, të lutem që të them të vërtetën kur jam i kënaqur dhe kur jam i zemëruar.”[18]
11 – Ndjekja e njerëzve të devotshëm të cilët kanë duruar dhe e kanë mposhtur zemërimin.
Tregohet se një ditë Ibrahim ibn Ed’hemi takoi në rrugë një çifut që kishte një qen. Çifuti dëshironte ta ngacmonte Ibrahimin, prandaj e pyeti: O Ibrahim! Cila është më e pastër mjekra jote apo bishti i qenit tim? Ibrahimi i tha: Nëse jam prej banorëve të Xhenetit, atëherë mjekra ime është më e pastër se qeni yt. E nëse jam prej banorëve të Zjarrit, atëherë bishti i qenit tënd është më i pastër se mjekra ime. Çifuti tha: ky është morali i profetëve dhe pastaj tha shehadetin.
Të gjitha këto sjellje e kanë zanafillën tek ajeti kuranor: “Nuk barazohet e mira me të keqen! Të keqen ktheje me të mirë e atëherë armiku yt do të të bëhet menjëherë mik i ngushtë. Ky virtyt i dhurohet vetëm atyre që durojnë dhe vetëm atyre që kanë një fat të madh.”[19]
ELTON HARXHI
[1] Transmeton Buhari.
[2] Transmeton Buhari.
[3] Transmeton Tirmidhi.
[4] Marrë nga “Fet’hul Bari” f. 10/537.
[5] Transmeton Muslimi.
[6] Transmeton Ebu Daudi.
[7] Transmetojnë Et Tirmidhi dhe Ebu Daudi.
[8] Transmeton Et Tirmidhi.
[9] Transmetojnë Buhari dhe Muslimi.
[10] Shkëputur nga broshura: “Rregullat dhe edukata e zemërimit” e doktor Najif ibn Ahmed El Hamd, f: 8.
[11] A’raf: 200.
[12] Transmeton Ebu Daudi.
[13] Transmeton Ahmedi,.
[14] Transmeton Ahmedi.
[15] Ra’d: 28.
[16] Shkëputur nga broshura: “Rregulla dhe edukata e zemërimit” e doktor Najif ibn Ahmed El Hamd, f: 16.
[17] Transmetojnë Buhari dhe Muslimi.
[18] Transmeton Nesai.
[19] Fussilet: 34-35.
